Tefekkür Nedir? Nasıl Tefekkür Edilir?

“ Bir saat tefekkür, bine sene ibadetten daha hayırlıdır”. Bu sözün bazı rivayetlerde hadis olduğu söylense de Aliyyü’l-Kârî, bu söze eserinde yer vermiş ve Serî es-Sakatî’ye ait olduğunu yazmıştır. Esas olan ise sözün mana olarak bize anlattıklarıdır. Tefekkür, hatırlamak ve düşünmek anlamında olan fikr kökünden türeyen bir sözcüktür.

Müslümanın kalbi Yüce Allah’ın (c.c) nazargahıdır. Dünyevi dertlerle hastalanan bu kalp Rabbini tefekkür ederek şifa bulur. İnsan hayatı tevhid inancı ve iman ile süslendiğinde anlamlanır. Bütün bunları düşünen akl- ı selim insanlar baktıkları her şeyin arka planındaki güzelliklere vakıf olur. Tefekkür ilmi manada ilmin elde ettiği sonuçlardan iman esaslarını kavrayacak deliller bulma anlamına gelir. Düşünme geçmişe yönelik olduğunda ise tezekkür ismini alır. Zikir ile aynı anlama gelen bu sözcük ise lisan ile anma ve kalp ile hatırlama şeklinde açıklanabilir.

Nasıl Tefekkür Edilir?

Tefekkür derken Kur’an’ı Kerim’de esas olarak vurgulanan mana, düşünmenin biçimi, gayesi ve hareket noktaları üzerindeki telkinlerdir. Kur’an-ı Kerim’de çeşitli konulara akli deliller getiren Yüce Yaratıcı, insanı sürekli düşünmeye teşvik eder. Yaratılanlar Yaratana bir delildir. Yaratılışta bir çok hikmetler bulunur. Baktığınız nesnelerin duyularınızın ötesindeki gerçekliğini kavramak için tefekkür etmek önemlidir.

Kul bilmediği ya da anlamlandıramadığı ilahi hikmetler karşısında hayrete düşer. İbret nazarı ile bakıldığında; bir tohumun büyümesi, insanın yaratılış safhaları, hayvanlar, yeryüzü, atmosfer, gökyüzü hatta sadece elinizi hareket ettirmek için vücudunuzdaki işleyiş mekanizması bile insanın secdeye kapanması için yeterlidir. Bir saatlik tefekkür ile Yüce Yaratıcının ilim ve kudreti karşısında insan kendi acizliğini farkına varacaktır.

Tefekkür Etmenin Faziletleri

Tefekkür her yönü ile Müslüman için karlı bir ticarettir. İlahi nimetlerin tefekkürü Müslümanların şükrünü artırır. Hata ve kusurlar üzerindeki tefekkür ise Müslümana kendini yenileme ve günahlarına telafi imkanı verir.

Abdülkadir Geylani Hazretleri tefekkür hususunda tefekkürün kalbin yapacağı bir iş olduğunu vurgulamış ve insanın kendi üzerine yapacağı tefekkür ile bir iyiliğe nail olduğunda şükretmesi gerektiğini, bir kötülük gördüğünde ise tevbe etmesi gerektiğini vurgulamıştır. Tefekkür ile insan dinini ihya eder.

Kur’an-ı Kerim’de 137 yerde mü’mini ilahi hakikatler ve hikmetler üzerine tefekküre davet bulunur. Çünkü tefekkür bir bakıma imanın en kuvvetli anahtarıdır.

Hz. Ömer (ra.) bu hususta şöyle bir hadis rivayet eder “Hesaba çekilmeden evvel kendinizi hesaba çekin!.. Şüphesiz dünyada iken nefsini hesaba çeken kimse için kıyamet günündeki hesap hafif olacaktır”

Tefekkür Sonrasında Rabbimize Medh-ü Sena

Kendi acizliğini fark eden insan kul olma yolunda büyük bir adım atar. İbadetle yıllarca kat edemeyeceği yolu kısa bir sürede kat edebilen insan, mertebe kat etmeye başlar. Vakıf olduğu ilahi hikmetler ibadetlerine lezzet katar. Tefekkür ettikçe kendini, kainatı en önemlisi yaratıcısını tanıyan insan artık Rabbine sığınarak, medhü senaya başlar.

Subhanellah ile başlayan teşbihler Rabbine hayranlık hissiyatı içinde tazimde, tehlilde, tekbirde, tahmidde ve tespih te bulunur. Gözün gördüğü kulağın işittiği her şeyde Yüce Allah’ı hatırlayan kalp, rikkat ve tefekkür derinliği ile farklı alemlere kapı aralar.